Tiểu Sử Thánh Ca: Jesus Đẹp Thay – Fairest Lord Jesus
Tiểu sử Thánh Ca: Fairest Lord Jesus
Fairest Lord Jesus là một thánh ca rất nổi tiếng. Bài hát được người tin Chúa khắp nơi trên thế giới yêu thích và được xuất bản trong rất nhiều cuốn thánh ca. Chỉ riêng trong tiếng Anh, có ít nhất 469 cuốn thánh ca khác nhau có in bài hát này.
Nguồn Gốc
Fairest Lord Jesus là một thánh ca cổ điển theo cả hai nghĩa thời gian và phẩm chất. Nội dung của bài thánh ca ca ngợi vẻ đẹp của Đức Chúa Giê-xu. Bài thánh ca này được phổ biến trong cộng đồng Cơ Đốc rất lâu, từ trước khi Phong Trào Cải Chánh khởi xướng; vì thế, bài thánh ca được cả tín hữu Tin Lành lẫn Công giáo dùng ca ngợi Chúa.
Cho đến nay, các nhà nghiên cứu vẫn không rõ thánh ca Fairest Lord Jesus đã được sáng tác lúc nào và ai là tác giả. Tương truyền, thánh ca này được sáng tác từ thời Thập Tự Chinh, khoảng thế kỷ thứ 12, và được phổ biến trong dân gian tại Âu Châu hơn 500 năm trước khi được xuất bản lần đầu vào giữa thế kỷ 17.
Từ đầu thế kỷ 17, cộng đồng tín hữu người Silesia, thuộc phong trào Cải Chánh John Hus (1369-1415), sống tại miền đông nước Phổ thường hát thánh ca này để ca ngợi Chúa. Lãnh thổ của người Silesia là vùng đất thuộc phía đông của Đức, phía tây của Ba Lan, phía bắc của Tiệp Khắc và phía bắc của Slovakia ngày nay. Trong những thập niên đầu của thế kỷ 17, cộng đồng Tin Lành Annabaptist, xuất phát từ Thụy Sĩ và phát triển tại Hòa Lan, cũng dùng thánh ca này.
Đến giữa thế kỷ 17, các linh mục dòng Tên (Jesuit) thuộc Giáo hội Công giáo đã chép lại lời thánh ca này và xuất bản hai lần. Lần đầu trong một ấn bản địa phương tại vùng Low German vào năm 1662; và lần thứ hai trong tập Münster Gesangbuch tại Đức vào năm 1677. Vì bản in thứ hai tồn tại cho đến nay, tập thánh ca Münster Gesangbuch đã được nhiều người trích dẫn như là xuất xứ của bài thánh ca Fairest Lord Jesus.
Đến thế kỷ thứ 19, lời thánh ca trong tiếng Đức của bài Fairest Lord Jesus có vài sửa đổi. Bài hát được August Heinrich Hoffmann von Fallersleben và Ernst Heinrich Leopold Richter xuất bản trong tập Schlesische Volkslieder mit Melodien – Dân Ca Silesia Với Giai Điệu – vào năm 1842. August Heinrich Hoffmann von Fallersleben (1798 – 1874) là một nhà thơ nổi tiếng của Đức. Ông đã sáng tác bài thơ Das Lied der Deutschen, được dùng làm lời của quốc ca nước Đức ngày nay. Ernst Heinrich Leopold Richter là nhạc trưởng tại nhà thờ Tin Lành Lutheran St. Thomas tại Leipzig, nơi Johann S. Bach đã giữ chức vụ nhạc trưởng khoảng 200 năm trước đó. Hai học giả này đã sưu tầm dân ca của người Silesia, trong đó có bài thánh ca Schönster Herr Jesu.
Phần nhạc của bài thánh ca Fairest Lord Jesus mà chúng ta dùng hiện nay dựa trên giai điệu dân ca của người Silesia. Giai điệu này được dùng chung với lời hát từ ban đầu và được gọi là giai điệu Thập Tự Quân. Phần ký âm của bản nhạc được Ernst Heinrich Leopold Richter ghi lại và xuất bản trong tập Schlesische Volkslieder mit Melodien vào năm 1842. Một thời gian sau, nhạc sĩ Frank Liszt dùng giai điệu của thánh ca này trong tác phẩm oratorio Legend of St. Elizabeth (1862). Vì tác phẩm Legend of St. Elizabeth của Frank Liszt nổi tiếng tại Âu Châu nên nhiều người biết bài thánh ca này dưới tên là giai điệu St. Elizabeth.
Nội Dung
Bài thánh ca Fairest Lord Jesus trong tiếng Đức mang tựa đề Schönster Herr Jesu, gồm năm phiên khúc:
1. Schönster Herr Jesu,
Herrscher aller Herren,
Gottes und Mariä Sohn!
Dich will ich lieben,
Dich will ich ehren,
Meiner Seelen Freud und Wonn.
2. Alle die Schönheit Himmels und der Erde
ist gefasst in Dir allein.
Keiner soll immer lieber mir werden,
als Du liebster Jesu mein.
3. Schön ist das Mondlicht,
schöner ist die Sonne,
schön der Sterne große Zahl.
Jesus ist feiner, Jesus ist reiner
dann die Engel allzumal.
4. Schön sind die Blumen,
schöner sind die Menschen
in der frischen Jugendzeit.
Sie müssen sterben,
müssen verderben.
Jesus bleibt in Ewigkeit.
5. Er ist wahrhaftig
allhie gegenwärtig
in dem heilgen Sakrament.
Jesu, Dich bitt ich
Sei Du uns gnädig
jetzo und an unserm End.
Trong tiếng Anh, bài thánh ca Schönster Herr Jesu được phổ biến với hai bản dịch khác nhau do Richard Storrs Willis (1819-1900) và Joseph August Seiss (1823-1904) xuất bản. Cả hai bản dịch Anh ngữ đều dựa trên lời thánh ca tiếng Đức trong cuốn Schlesische Volkslieder mit Melodien phát hành vào năm 1842.
Richard Storrs Willis là người đầu tiên phổ biến bài thánh ca Schönster Herr Jesu trong tiếng Anh. Bài hát được xuất bản với tựa đề Fairest Lord Jesus trong tuyển tập Church Choral and Choir Studies phát hành vào năm 1850. Richard Storrs Willis viết hòa âm cho bài thánh ca này; tuy nhiên Richard Storrs Willis không nhớ ai là người đã gởi cho ông lời thánh ca đã được dịch sang tiếng Anh. Richard Storrs Willis cho in ba câu thánh ca tiếng Anh chung với phần hòa âm mà ông đã soạn. Lời thánh ca đó như sau:
1. Fairest Lord Jesus, Ruler of all nature,
O Thou of God and man the Son,
Thee will I cherish, Thee will I honor,
Thou, my soul’s glory, joy and crown.
2. Fair are the meadows, fairer still the woodlands,
Robed in the blooming garb of spring;
Jesus is fairer, Jesus is purer,
Who makes the woeful heart to sing.
3. Fair is the sunshine,
Fairer still the moonlight,
And all the twinkling starry host;
Jesus shines brighter, Jesus shines purer
Than all the angels heaven can boast.
Tạm dịch:
- Chúa Giê-xu tuyệt mỹ: là Đấng cai trị toàn cõi thiên nhiên.
Ngài là Đức Chúa Trời và là Con Người.
Ngài là Đấng con thờ phượng, Ngài là Đấng con tôn kính,
Ngài là vinh quang, là mão miện, là niềm vui của con. - Thảo nguyên xinh đẹp, lâm viên càng đẹp hơn
Như chiếc áo choàng phủ đầy hoa xuân.
Nhưng Chúa Giê-xu xinh đẹp hơn! Chúa Giê-xu tinh khiết hơn!
Ngài khiến cho tấm lòng đau khổ cũng cất tiếng ngợi ca. - Ánh mai thật đẹp, ánh trăng càng đẹp hơn,
Với tất cả tinh tú lấp lánh trên khung trời
Nhưng Chúa Giê-xu chiếu rạng hơn! Ánh sáng của Chúa tinh khiết hơn
Trổi hơn vinh quang của tất cả các thiên thần.
Richard Storrs Willis là một nhạc sĩ và là một người viết thánh ca khá nổi tiếng tại Hoa Kỳ. Ông sinh ngày 10/2/1819 tại Boston, Massachusetts. Sau khi tốt nghiệp tại Đại Học Yale vào năm 1841, Richard Storrs Willis sang Đức học nhạc trong sáu năm với các nhạc sĩ Zavier Schnyder và Moritz Hauptmann. Tại Đức Richard Storrs Willis làm quen và trở thành bạn thân với nhạc sĩ Felix Mendelssohn. Khi trở về Hoa Kỳ, Richard Storrs Willis dạy tiếng Đức tại Đại Học Yale và sau đó nhận lời làm nhà phê bình âm nhạc cho ba tờ báo New York Tribune, The Albion, và The Musical Times. Bên cạnh việc viết báo và sáng tác, Richard Storrs Willis đã xuất bản một số sách trong đó có Church Chorals and Choir Studies (1850), Our Church Music (1856), Waif of Song (1876) và Pen and Lute (1883).
Richard Storrs Willis biết bài thánh ca Schönster Herr Jesu trong thời gian ông học nhạc tại Đức. Khi trở lại Hoa Kỳ, Richard Storrs Willis đã phổ biến bài thánh ca này trong tiếng Anh và xuất bản trong tác phẩm nghiên cứu thánh nhạc đầu tiên của ông: Church Chorals and Choir Studies (1850).
Richard Storrs Willis được xem là người đầu tiên dịch thánh ca Fairest Lord Jesus sang Anh ngữ mặc dầu ông không nhận là người đã dịch bài thánh ca này. Hai mươi ba năm sau khi Richard Storrs Willis xuất bản Fairest Lord Jesus, Mục sư Joseph August Seiss phát hành một bản dịch Anh ngữ khác với tựa đề Beautiful Savior. Bản dịch của Joseph August Seiss được in trong cuốn Sunday School Book for the Use of Evangelical Lutheran Congregations vào năm 1873.
Joseph August Seiss sinh ngày 18/3/1823 tại Graceham, Maryland, trong một gia đình theo truyền thống Moravian. Từ tuổi thiếu niên, Joseph August Seiss muốn trở thành mục sư; tuy nhiên cha của ông và vị giám mục tại địa phận đều không khuyến khích Joseph August Seiss trở thành người hầu việc Chúa. Dầu vậy, Joseph August Seiss vẫn âm thầm học Kinh Thánh và thần học với sự giúp đỡ của vị mục sư tại nhà thờ địa phương. Sau đó, Joseph August Seiss theo học tại Chủng Viện Gettysburg, Pennsylvania. Joseph August Seiss được Giáo hội Lutheran cấp chứng chỉ làm truyền đạo vào năm 1842 và được phong chức mục sư vào năm 1848.
Sau khi được phong chức, Mục sư Joseph August Seiss đến quản nhiệm một số hội thánh thuộc tiểu bang Virginia và Maryland. Một thời gian sau, Mục sư Joseph August Seiss đến hầu việc Chúa tại St. John’s Lutheran Church (1858-1874) và Church of the Holy Communion (1874-1904) tại thành phố Philadelphia, Pennsylvania.
Bên cạnh việc nổi tiếng là một mục sư có tài giảng luận lưu loát, Joseph August Seiss cũng là một nhà văn xuất sắc. Mục sư Joseph August Seiss là tác giả và là thành viên của ban biên tập của vài bộ sách, có bộ gồm 80 quyển. Vài tác phẩm tiêu biểu của ông là The Last Times (1856), The Evangelical Psalmist (1859), Ecclesia Lutherana (1868), Lectures on the Gospels (1868-1872), và Lectures on the Epistles (1885). Mục sư Joseph August Seiss cũng sáng tác, dịch, và biên soạn một số thánh ca, trong đó có bài Beautiful Savior.
Bài thánh ca Beautiful Savior đã phát hành khi Mục sư Joseph August Seiss hầu việc Chúa tại St. John’s Lutheran Church. Trong bản dịch Beautiful Savior, Mục sư Joseph August Seiss đã dịch lại câu 1, dùng câu 2 và câu 3 trong bản dịch của Richard Storrs Willis; và dịch thêm câu số 4. Nguyên văn lời thánh ca Beautiful Savior như sau:
- Beautiful Savior,
King of Creation,
Son of God and Son of Man!
Truly I’d love Thee,
Truly I’d serve Thee,
Light of my soul, my Joy, my Crown. - Fair are the meadows,
Fair are the woodlands,
Robed in flowers of blooming spring;
Jesus is fairer,
Jesus is purer;
He makes our sorrowing spirit sing. - Fair is the sunshine,
Fair is the moonlight,
Bright the sparkling stars on high;
Jesus shines brighter,
Jesus shines purer,
Than all the angels in the sky. - Beautiful Savior,
Lord of the nations,
Son of God and Son of Man!
Glory and honor,
Praise, adoration,
Now and forevermore be Thine!
Mãi hơn 100 năm sau, Christoph Dalitz, một nhà soạn thánh ca Đức cận đại mới dịch câu thứ 5 của bài Schönster Herr Jesu sang tiếng Anh.
Lời Việt
Thánh ca Fairest Lord Jesus được dịch sang tiếng Việt vào thập niên 1930 với tựa đề là Jêsus Đẹp Thay. Bài thánh ca được hiệu đính vào năm 1948 và được xuất bản trong cuốn thánh ca của Hội Thánh Tin Lành Việt Nam vào năm 1951. Bài Jêsus Đẹp Thay trong tiếng Việt chỉ dịch ba câu nguyên thủy trong bài Fairest Lord Jesus của Richard Storrs Willis.
1. Ôi, Jêsus đẹp thay!
Ôi, Vua thiên nhiên giới nay!
Con Ðấng Chí Tôn, cùng Con loài người,
Tôi chỉ yêu Ngài thôi,
Duy Chúa tôi sùng tôn,
Xem như kim mão vinh cho linh hồn.
2. Khoe tươi thanh thảo xinh,
Ðua chen bao lâm trúc xanh,
Cây khoát áo hoa, nguyệt ghen, mây hờn;
Nhưng Jêsus đẹp hơn!
Jêsus thanh bạch hơn!
Cho ai tâm thống hát theo nhịp đờn.
3. Xinh thay tia thái dương,
Trông lên cung trăng như gương,
Sao lấp lánh soi lòa muôn ngàn lần;
Nhưng Jêsus lòa hơn,
Jêsus thanh bạch hơn,
Xinh hơn thiên sứ trên mây chập chờn.
Lời thánh ca Schönster Herr Jesu được sáng tác dựa trên nội dung một số câu Kinh Thánh như Hê-bơ-rơ 1:1-4; I Giăng 4:15, Lu-ca 22:69, Thi Thiên 45:2, và Nhã Ca 6:10. Trong nguyên tác, tác giả dùng một số thành ngữ và khái niệm thần học trong Thánh Kinh để viết lời ca.
Tác giả thư Hê-bơ-rơ đã giới thiệu Đức Chúa Giê-xu như sau: “Thời xưa Ðức Chúa Trời đã phán với các tổ phụ chúng ta qua các vị tiên tri nhiều lần và nhiều cách, nhưng trong những ngày cuối cùng nầy Ngài phán với chúng ta qua Con Ngài, Ðấng Ngài lập làm Người Thừa Kế của mọi sự, và cũng qua Ðấng ấy Ngài đã dựng nên vũ trụ. Ðức Chúa Con là phản ánh của vinh quang Ðức Chúa Trời và là hình ảnh trung thực của bản thể Ðức Chúa Trời. Ðức Chúa Con duy trì muôn vật bằng lời quyền năng của Ngài. Sau khi tẩy sạch tội lỗi, Ngài ngồi bên phải Ðấng Tối Cao trong nơi chí cao. Ðức Chúa Con đã trở nên cao trọng vượt xa các thiên sứ, như danh Ngài thừa hưởng cũng cao trọng vượt xa các thiên sứ.”
Dựa trên Hê-bơ-rơ 1:1-4, bài thánh ca viết rằng Đức Chúa Giê-xu là Đấng đáng được tôn ngợi vì Ngài là Đấng Cứu Chuộc, là Đấng Cầm Quyền trên toàn cõi thiên nhiên (phiên khúc thứ 1), là Đấng cao trọng hơn tất cả mọi thiên thần (phiên khúc thứ 3); và Ngài chính là Đức Chúa Trời. Thần tánh của Đức Chúa Giê-xu được tác giả mô tả qua các danh hiệu Con Đức Chúa Trời (I Giăng 4:15) và Con Người (Lu-ca 22:69).
Thánh ca Fairest Lord Jesus nguyên thủy là một bài dân ca. Để giải thích vẻ đẹp cao trọng của Chúa Giê-xu cho người bình dân, tác giả mô tả vẻ đẹp của thiên nhiên, của tinh tú, của con người, của thiên thần và sau đó nhấn mạnh rằng vẻ đẹp của Chúa Giê-xu trổi hơn tất cả những điều đó.
Trong nguyên văn tiếng Đức, tác giả đã dùng những thành ngữ “rạng rỡ như ánh dương, đẹp như mặt trăng, tinh sạch như mặt trời” được ghi lại trong Nhã Ca 6:10 để mô tả vẻ đẹp tuyệt trần của phụ nữ (câu 3). Sau đó, tác giả so sánh vẻ đẹp tuyệt trần theo tiêu chuẩn của loài người với vẻ đẹp nổi bật của Đức Chúa Giê-xu mà Thi Thiên 45:2 đã mô tả là: “Ngài xinh đẹp hơn hết thảy con trai loài người.”
Phương pháp so sánh tương tự đã được áp dụng khi dịch thánh ca Fairest Lord Jesus sang tiếng Việt. Nhằm giúp tín hữu Việt Nam vào đầu thế kỷ 20 có thể cảm nhận được nội dung và ý nghĩa của bài thánh ca, người dịch đã dùng một vài thành ngữ mô tả vẻ đẹp xuất chúng trong văn học cổ điển Trung Hoa để mô tả vẻ đẹp của thiên nhiên, của rừng núi và của con người.
Khi dịch lời cho câu số 2, các dịch giả thánh ca Việt Nam đã dịch như sau: “Khoe tươi thanh thảo xinh. Đua chen bao lâm trúc xanh. Cây khoát áo hoa, nguyệt ghen, mây hờn.” Vẻ đẹp của đồng cỏ tại Âu Châu được so sánh với thảo nguyên xinh tươi tại Á Châu; vẻ đẹp của những cánh rừng hùng vĩ ở phương Tây được so sánh với vẻ đẹp thơ mộng của các rừng trúc trong thơ Đường ở phương Đông; vẻ đẹp phụ nữ rực rỡ sắc xảo trong văn hóa Tây Phương được so sánh với vẻ đẹp “chim sa, cá lặn, nguyệt ghen, hoa nhường” trong văn hóa Á Đông. Sau đó, dịch giả nhắc nhở người nghe, hoặc hát, thánh ca rằng: “Nhưng Jêsus đẹp hơn! Jêsus thanh bạch hơn!” Vẻ đẹp của Chúa cao trọng hơn tất cả những vẻ đẹp được mô tả trong thế giới này.
Đã 80 trôi qua, một số khái niệm và thành ngữ trong bản dịch Việt ngữ đầu tiên hơi khó hiểu cho thế hệ hiện tại; dầu vậy, hiện nay chưa có một bản dịch nào chính xác, súc tích và sâu sắc hơn, cho nên bản dịch từ thập niên 1930 vẫn còn được sử dụng. Hy vọng bạn đọc vẫn cảm nhận được ý nghĩa của lời ca, và đặc biệt: Vẻ đẹp cao trọng của Đức Chúa Giê-xu, để mỗi chúng ta đều có thể cất tiếng hát ca ngợi Chúa.
Châu Thanh
Thư Viện Tin Lành
Tháng 8/2012
Fairest Lord Jesus – Gaither Singers
Fairest Lord Jesus – Claire Ryann – 4 tuổi
Fairest Lord Jesus – Grace Community Church – Sun Valley, California
Bài Mới
Leave a Comment
You must be logged in to post a comment.
Comments (5)